بررسی حباب مسکن در اقتصاد ایران
دلیل وجود حباب مسکن در اقتصاد ایران چیست؟
بر اساس چکیده یک مقاله، بازار مسکن یکی از مهم‌ترین بازارهای سرمایه‌ای و مالی است که تحولات آن همواره نقش اساسی در اقتصادهای ملی و جهانی داشته و دائم با نوسانات سوداگرانه مواجه بوده است که ماهیت آن با نوسانات ذاتی قیمت‌ها در بازارهای مالی متفاوت است زیرا صعود و سقوط قیمت‌ها در آن بسیار عظیم و غیرقابل کنترل و در حقیقت حباب‌گونه است؛ از جمله مهم‌ترین عوامل برون‌زایی که به طور مستقیم و غیرمستقیم باعث شکل‌گیری این پدیده می‌شود سیاست‌های پولی است.
امروزه با رشد روز افزون بازارهای مالی تغییرات این بازارها توانسته است تأثیرات شگرفی بر اقتصاد کشورها بگذارد، از این‌رو دستیابی به رشد مداوم اقتصادی نیازمند تجهیز و تخصیص بهینه منابع در سطح اقتصاد ملی بوده است و تحقق این مهم بدون کمک بازارهای مالی به آسانی امکان‌پذیر نخواهد بود زیرا رکود و رونق بازارهای مالی می‌تواند نه تنها اقتصاد ملی و اقتصاد جهانی را نیز تحت تأثیر قرار دهد و از سوی دیگر نه تنها دستیابی به رشد اقتصادی مستلزم گسترش بازارهای مالی است بلکه رشد اقتصادی نیز پیش‌نیاز توسعه این بازارها به شمار می‌رود.
اساساً بازارهای مالی به علت شفافیت اطلاعات، وجود سفته‌بازان و سرمایه‌گذاران با تصمیمات متفاوت و همچنین داشتن حافظه بلندمدت همواره دارای رفتار پیچیده و تلاطم‌های بسیاری است که این ویژگی‌ها مدیریت و کنترل آنها را سخت‌تر می‌کند وقوع بحران‌های مالی مختلف از جمله بحران مالی ۲۰۰۸ گواه بر این امر است. همچنین بازارهای مالی که در پی جذب مازاد وجوه و سرمایه‌های سایر بخش‌های اقتصادی به منظور ایجاد منافع بیشتر برای صاحبان آنها است به دو دسته بازارهای سرمایه و پول تقسیم می‌شود. بازار مسکن یکی از مهم‌ترین بازارهای سرمایه و مالی است که تحولات آن همواره نقش اساسی بر اقتصادهای ملی و جهانی داشته است.
بازار دائم با نوسانات سوداگرانه مواجه بوده که ماهیت آن با نوسانات ذاتی قیمت‌ها در بازارهای مالی متفاوت است زیرا صعود و سقوط قیمت‌ها در آن بسیار عظیم و غیرقابل کنترل است. بر پایه مفاهیم تئوریک، تغییرات قیمت یک دارایی متأثر از دو دسته عوامل است. نخست عوامل بنیادی و دیگر عوامل غیربنیادی؛ به این ترتیب ارزش مسکن و سهم آن در تولید ناخالص ملی از یک سو و همچنین عملکرد ضعیف و کارایی پایین سایر بازارهای مالی نظیر بازارهای سهام ارز و طلا در جذب نقدینگی سرمایه‌گذاران از سوی دیگر باعث افزایش حباب قیمت مسکن شده است.
حباب قیمت مسکن ریشه در سیاست‌های پولی دارد
عوامل متعددی از جمله استمرار نرخ‌های سود بانکی پایین در مقایسه با تورم برای مدت طولانی، رشد وام‌های رهنی پرخطر و افزایش حجم نقدینگی در سیستم‌های مالی سبب افزایش قیمت مسکن طی سال‌های اخیر شده است. بررسی و تجزیه و تحلیل عوامل ایجاد کننده حباب قیمت مسکن در ایران مبین آن است که مجموعه عوامل مذکور به طور مستقیم یا غیرمستقیم ریشه در سیاست‌های پولی داشته است و همچنین شکل‌گیری حباب در هر یک از بخش‌های بازار مالی ارتباط تنگاتنگی با مقوله تورم دارد به علاوه پولی بودن ماهیت تورم در اقتصاد ایران در مطالعات متعددی مورد تأیید قرار گرفته است.
در تاریخ بازارهای مالی، بازار مسکن همواره با نوسانات فراوانی همراه بوده که از حالت عادی خود خارج شده و حالت حباب‌گونه داشته است و این امر ضربات جبران‌ناپذیری بر این بازار وارد می‌کند. در مجموع منظور از حباب قیمت مسکن انحراف قیمت آن از قیمت بنیادی بازار بوده است که از انتظارات غیرواقعی افزایش قیمت‌های آینده نشئت گرفته و به طور کلی تعاریف مختلفی از حباب قیمت مسکن ارائه شده است.
در تعریف نخست حباب را به طور ساده می‌توان افزایش شدید و پیوسته در قیمت یک دارایی یا مجموعه‌ای از دارایی‌ها برشمرد، به‌طوری‌که افزایش اولیه در قیمت آنها ناشی از انتظارات تورمی سفته‌بازان در مقابل لذت ناشی از استفاده آن کالا بوده است. این افزایش قیمت‌ها در بیشتر موارد با انتظارات معکوس و کاهش شدید قیمت‌ها همراه بوده است. در تعریف دوم پدیده حباب قیمت مسکن هنگامی اتفاق می‌افتد که قیمت کنونی مسکن به علت انتظارات مردم از افزایش قیمت آینده این کالا در سطح بالایی باشد و در تعریف سوم رشد سریع قیمت مسکن تا حدی که امکان استمرار آن به دلیل کوچک شدن سهم درآمد خانوار به قیمت مسکن و همچنین انحراف نسبت به قیمت مسکن و اجاره‌بها از مسیر ثابت بلندمدت خود قابل تصور نباشد.
نتیجه‌گیری
بازارهای مالی به علت شفافیت اطلاعات وجود سفته‌بازان و سرمایه‌گذاران با تصمیمات متفاوت و همچنین داشتن حافظه بلندمدت همواره دارای رفتاری پیچیده و تراکم‌های بسیاری هستند که این ویژگی‌ها مدیریت و کنترل آنها را سخت‌تر می‌کند.
وقوع بحران‌های مالی مختلف از جمله بحران مالی ۲۰۰۸ گواهی بر این امر است. بازار مسکن یکی از مهم‌ترین بازارهای سرمایه و مالی است که تحولات آن همواره نقشی اساسی در اقتصادهای ملی و جهانی داشته است، این بازار دائماً با نوسانات سوداگرانه مواجه بوده است که ماهیت آن با نوسانات ذاتی قیمت‌ها در بازارهای مالی متفاوت است زیرا صعود و سقوط قیمت‌ها در ایران بسیار عظیم و غیر قابل کنترل است.
به طور کلی انحراف قیمتی یک کالا از قیمت تعادلی بلندمدت آن را حباب می‌گویند؛ هنگامی که قیمت یک کالا یا خدمت با قیمت انتظاری آن در آینده تفاوت داشته باشد موضوع حباب مطرح می‌شود و حباب‌ها می‌توانند به صورت مثبت، صفر و منفی وجود داشته باشد.
اگرچه ممکن است که حباب‌ها در بازار کالاهای مختلف مانند بازار نفت به وجود آید اما عمدتاً در بازارهای دارایی مانند بازار سهام طلا و مسکن شکل می‌گیرد. اساساً عوامل متعددی منجر به شکل‌گیری حباب قیمت مسکن می‌شود که به طور کلی می‌توان آنها را به دو گروه درون‌زا و برون‌زا تقسیم کرد. عوامل برون‌زا نیز به سه گروه متغیرهای مؤثر مالی متغیرهای مؤثر پولی و همچنین متغیرهای دیگری از جمله درآمدهای نفتی تورم و بحران‌ها دسته‌بندی می‌شود.
از جمله مهم‌ترین عواملی که به طور مستقیم یا غیرمستقیم موجب شکل‌گیری این پدیده می‌شود سیاست‌های پولی است. اقتصاددانان کانال‌هایی اثرگذار سیاست‌های پولی بر تصمیم‌گیری مصرف سرمایه‌گذاری و قیمت دارایی را مورد بررسی قرار داده و بین دو منبع اصلی کانال پولی و کانال اعتباری تمایز قائل شده‌اند.
با تشکر از ایمنا / گروه گردآوری خبر ؛ اخبار جایگاه داران
ثبت دیدگاه