سیگنال‌های پنهان در بازار نفت
آرامش ظاهری بازار نفت در زیر سطح خود تغییرات مهمی را پنهان کرده است.
برای درک کامل این تغییرات و جهت‌گیری بلندمدت قیمت و بازار نفت، باید به برخی تحولات کلان توجه کرد. از تقاضای پایدار آسیا گرفته تا تغییر آرام در ساختار تأمین‌کنندگان، و همچنین رشد تنش بین محدودیت عرضه فیزیکی و پیش‌بینی مازاد عرضه، نشانه‌های فصل بعدی بازار نفت در حال آشکار شدن است. در ادامه به سه تحول کلیدی که شایسته توجه بیشتری هستند می‌پردازیم.
توجه ویژه به آسیا – نه فقط چین
بیایید با تقاضای آسیایی شروع کنیم. با وجود موجی از پیش‌بینی‌های محتاطانه در زمینه اقتصاد کلان، به نظر ما مصرف نفت در سراسر آسیا قوی‌تر از آن چیزی است که پذیرفته شده. طبق داده‌های LSEG، واردات نفت خام آسیا در نیمه اول ۲۰۲۵ به ۲۷٫۲۵ میلیون بشکه در روز رسید که نسبت به سال قبل ۵۱۰ هزار بشکه در روز افزایش داشته است. این رقم مهم است، به‌ویژه وقتی که هم اوپک و هم آژانس بین‌المللی انرژی، پیش‌بینی‌های رشد کوتاه‌مدت نسبتاً محدودی ارائه کرده‌اند.
اما ماجرا فقط به سال ۲۰۲۵ محدود نمی‌شود. با نگاهی به افق ۲۰۳۰، چشم‌انداز تقاضا همچنان قوی است. به‌طور خاص، مسیر رشد هند را باید دنبال کرد چرا که انتظار می‌رود مصرف نفت آن بین سال‌های ۲۰۲۴ تا ۲۰۳۰ حدود ۱ میلیون بشکه در روز افزایش یابد. این عدد فقط رشد ظاهری نیست—بلکه نشان‌دهنده گسترش صنعتی، رشد طبقه متوسط و توسعه مداوم زیرساخت‌هاست.
یک روند مهم میان‌مدت دیگر، ظهور اقتصادهای موسوم به «ببرهای جوان» شامل ویتنام، فیلیپین و اندونزی است. این بازارها به‌تنهایی بزرگ نیستند، اما مجموعاً اهمیت فزاینده‌ای پیدا می‌کنند. پیش‌بینی می‌شود کشورهای آسیا (غیر چین و هند و همینطور کشورهای عضو OECD) بین سال‌های ۲۰۲۴ تا ۲۰۳۰ تقاضای خود را ۱٫۳ میلیون بشکه در روز افزایش دهد. این تغییر قابل‌توجهی است و کمک می‌کند بفهمیم چرا آسیا همچنان مرکز ثقل تجارت جهانی نفت خام باقی مانده—چه امروز و چه در آینده. پس به آسیا توجه ویژه داشته باشید!
چین و تنوع‌بخشی به تأمین‌کنندگان
در کنار این، تغییر مهم دیگری در روابط عرضه در حال رخ دادن است—به‌ویژه رشد برزیل به‌عنوان تأمین‌کننده اصلی نفت خام چین. در سه‌ماهه دوم ۲۰۲۵، صادرات نفت خام برزیل به چین نسبت به سال قبل ۶۰٪ رشد کرد و به ۹۳٫۶ میلیون بشکه رسید، به‌طوری که اکنون چین ۴۰٪ کل صادرات برزیل را جذب می‌کند. این یک اتفاق گذرا نیست. تقریباً تمام این محموله‌ها با نفتکش‌های VLCC به بنادر شمال چین می‌رسد و پتروربراس با افزایش تولید و بهینه‌سازی لجستیک صادرات، این روند را پشتیبانی می‌کند. شرکت‌های چینی مانند Unipec و Sinochem نه‌تنها خریداران عمده هستند، بلکه به بخش مهمی از برنامه‌ریزی تجاری پتروربراس تبدیل شده‌اند.
این تحول با توجه به تغییرات گسترده‌تر در منطقه، به‌ویژه در چارچوب بریکس، قابل پیش‌بینی بود. برزیل در حال تبدیل شدن به یک تأمین‌کننده ساختاری برای چین است، درست در زمانی که چین واردات انرژی از آمریکا را حذف می‌کند. در ژوئن ۲۰۲۵، چین برای نخستین بار در حدود سه سال گذشته هیچ نفت خام، LNG یا زغالی از آمریکا وارد نکرد. همزمان، روابط انرژی آمریکا و برزیل رو به وخامت گذاشته و واشینگتن تهدید به وضع تعرفه ۵۰٪ بر نفت برزیل کرده است. چرخش برزیل به‌سوی آسیا واقعی است و این تازه آغاز راه است.
قزاقستان – حلقه کلیدی کمربند
این بخش به نظر ما مهم‌ترین تحول است و به انسجام و آینده گروه اوپک‌پلاس مربوط می‌شود. در گزارش اخیر استراتژی توسعه پالایش نفت قزاقستان برای سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۴۰ آمده است که این کشور قصد دارد ظرفیت پالایشی خود را از ۱۸ میلیون تن در سال به ۳۹ میلیون تن در سال تا ۲۰۴۰ برساند. با رشد تقاضای داخلی به میزان ۱٫۵ تا ۲٪ در سال، قزاقستان به بازارهای خارجی نیز چشم دوخته است. صادرات به چین، هند و آسیای مرکزی در قلب استراتژی این کشور قرار دارد.
در جهانی که لجستیک منطقه‌ای و کریدورهای انرژی درون‌آسیایی ارزش بیشتری پیدا می‌کنند، قزاقستان ارزش رصد کردن دارد. اما باید دید اگر این کشور به تولید مازاد مزمن ادامه دهد، اوپک‌پلاس تا چه زمانی آن را تحمل خواهد کرد؟ آیا احتمال بهبود پایبندی این کشور به سهمیه‌ها وجود دارد؟
نکته اضافه – عرضه جهانی
یک روند کوتاه‌مدت دیگر که ارزش توجه دارد، تصویر متناقض تقاضا و عرضه است. پرسشی که مدت‌ها ذهن تحلیلگران را مشغول کرده این است: آیا بازار در شرایط محدودیت عرضه است یا مازاد عرضه؟
بین ماه‌های مارس و ژوئن، اوپک‌پلاس سهمیه‌ها را ۹۵۹ هزار بشکه در روز افزایش داد، اما تنها ۵۴۳ هزار بشکه از آن تحقق یافت. این شکاف کوتاه‌مدت باعث شد ذخایر نفت خام آمریکا در هفته منتهی به ۱۸ ژوئیه ۳٫۲ میلیون بشکه کاهش یابد. پالایشگاه‌های ساحل خلیج آمریکا همچنان با ظرفیت بالا کار می‌کنند و حاشیه سود گازوئیل بالاست. نفت خام به‌سرعت به فرآورده‌های نفتی یا صادرات تبدیل شده و ذخیره نمی‌شود.
با این حال، این محدودیت عرضه کوتاه‌مدت و رو به کاهش است. تولید آمریکا و برزیل هر دو در حال افزایش‌اند و برآوردهای اخیر مک‌کواری نشان می‌دهد ذخایر نفت خام آمریکا در هفته منتهی به ۲۵ ژوئیه ۴٫۷ میلیون بشکه افزایش یافته که نشان می‌دهد کاهش‌های قبلی ممکن است به‌زودی جبران شود. پلتفرم Efracs شرکت Primary Vision نیز نشان می‌دهد تعداد عملیات شکست هیدرولیکی (تولید نفت شیل) ثابت خواهد ماند، به این معنا که عرضه پایدار ادامه خواهد داشت.
همچنین ذخیره‌سازی شناور در آسیا و خاورمیانه در حال رشد است. بخشی از عرضه—به‌ویژه از روسیه و ایران—به سیستم‌های کمتر شفاف منتقل می‌شود، چه از طریق محموله‌های مخلوط و چه ذخایر کشورهای غیر OECD. این حجم هنوز وارد آمار ذخایر تحت رصد IEA نشده، اما در سیستم وجود دارد.
به نظر ما، وضعیت فعلی نه کاملاً محدودیت عرضه است و نه مازاد عرضه—بلکه یک دوره گذار است.
نکته اصلی این است که باید بین «سیگنال» و «نویز» تمایز قائل شد. این روزها نویز زیادی در بازار وجود دارد و همین باعث می‌شود پیگیری قیمت نفت دشوارتر شود.
ثبت دیدگاه